پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله انسجام خانواده راهبردهای مقابله مهارتهای ارتباطی و باورهای مذهبی )عوامل فرایندی خانواده(

Transcript

1 72 رویش روان شناسی سال پنجم شماره 4 شماره پیاپی 7 زمستان 793 صص: پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله انسجام خانواده راهبردهای مقابله مهارتهای ارتباطی و باورهای مذهبی )عوامل فرایندی خانواده( Prediction of Marital Adjustment based on Decision Making and Problem Solving, Family Solidarity, Coping Strategies, Communication Skills, and Religious Beliefs (Factors Family Process) هادی سلیمی دانشجوی دکتری مشاوره دانشکده علوم انسانی دانشگاه هرمزگان بندرعباس ایران.( نویسنده مسئول) دکترسمانه نجارپوریان استادیار مشاوره دانشکده علوم انسانی دانشگاه هرمزگان بندرعباس ایران دکترکوروش محمدی استادیار روانشناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه هرمزگان بندرعباس ایران علیاصغر مهرعلیتبار فیروزجائی کارشناسی ارشدمشاوره خانواده دانشگاه پیامنور بابل بابل ایران. Hadi Salimi* (Corresponding author): PhD Student of Counseling, Faculty of Humanities, hadisalimi69@yahoo.com :Hormozgan University, Bandar Abbas, Iran Samaneh Najarpourian 2, Assistant Professor of Psychology, Faculty of Humanities, Hormozgan University, Bandar Abbas, Iran Kourosh Mohammadi 3, Assistant Professor of Psychology, Faculty of Humanities, Hormozgan University, Bandar Abbas, Iran Aliasghar Mehralitabr Firozjaie 4 MA of family counseling, Payame Noor University, Babol, Iran. نوع مقاله: تحلیلی دریافت: مهر 59 پذیرش: آبان 59

2 72 پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله Abstract The aim of this study was prediction of marital adjustment based on decision making and problem solving, family solidarity, coping strategies, communication skills, and religious beliefs. Research method was descriptive and from correlation type. The statistical population were all married teachers of elementary schools in Karaj city in the academic year that by using random cluster sampling 358 person were selected based on Morgan table. To collect information was used from Dyadic Adjustment Scale (Spanier, 976) and Samani questionnaire family process (2009). The data analyzed through Pearson correlation and stepwise regression. The correlation results showed that collection of factors family process have significant relationship with marital adjustment (P< 0.0) and also regression results showed that apart from religious beliefs that چکیده پیشبینی حاضر پژوهش هدف براساس زناشویی سازگاری انسجام حلمسأله و تصمیمگیری خانواده راهبردهای مقابله مهارتهای )عوامل مذهبی باورهای و ارتباطی فرایندی خانواده( بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه معلمان متأهل مقطع ابتدایی شهرکرج در سال بودند که براساس تحصیلی نفر بهصورت 93 جدول مورگان نمونهگیری خوشهای تصادفی انتخاب برای جمعآوری دادهها از شدند. زناشویی سازگاری پرسشنامههای )اسپنیر 73( و فرایندخانواده سامانی )793( استفاده شد. دادهها از طریق رگرسیون و پیرسون همبستگی نتایج شدند. تجزیهوتحلیل گامبهگام همبستگی نشان داد که مجموعه عوامل فرایندی خانواده با سازگاری زناشویی رابطه معناداری دارند )/7 <P( و همچنین نتایج رگرسیون گامبهگام نشان داد که به غیر از باورها مذهبی که اثر معناداری در معادله رگرسون نداشت

3 72 رویش روان شناسی سال پنجم شماره 4 شماره پیاپی 7 زمستان 793 مؤلفههای انسجام خانواده مهارتهای ارتباطی مهارتهای مقابله و تصمیمگیری و حلمسأله باهم % 43/ از واریانس سازگاری زناشویی را تبیین میکنند. مقدمه با توجه به یافتههای پژوهش میتوان نتیجه گرفت که عوامل فرایندی خانواده توان پیشبینی سازگاری زناشویی را دارند. واژههای کلیدی: سازگاری زناشویی تصمیمگیری انسجام خانواده راهبردهای مقابله مهارتهای ارتباطی باورهای مذهبی. زدواج یکی از مهمترین و پایدارترین روابط بینفردی است has not significant relationship in regression equation, components of family solidarity, communication skills, coping strategies and decision making and problem solving explain together % 49/6 of variance marital adjustment. According to research findings can be concluded that the factors family process have ability to prediction of marital adjustment. Keywords: marital adjustment, decision making, family solidarity, coping strategies, communication skills, religious beliefs. 7 )ترودل و گولدفورب 07(. ازدواج و تشکیل خانواده عالوه بر تأمین و ارضای نیازهای عاطفی روانی و جنسی در صورتی که پرتنش باشد منجر به توقف و رکود رشد اعضا خواهد شد. Trudel & Goldfarb

4 03 پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله )طاهری راد 7933( از اینرو آنچه در خانواده و یگانگی زن و شوهر نقشی بیشتر بر عهده دارد سازگاری زن و شوهر با یکدیگر است )معین غیاثی و مسموعی 793(. 7 سازگاری زناشویی حالتی است که در شادکامی در زن و شوهر نسبت به ازدواجشان آنیک احساس کلی از رضایت و و نسبت به یکدیگر وجود دارد. همسری نقش منحصربهفردی را برای فرد دارد تا جایی که بیشترین تعامالت صمیمی در رابطه با همسر اتفاق میافتد )سینها 9 0 و ماکرجی 07(. ازنظر گریف و برونی )0( زوجین سازگار زن و شوهرهایی هستند که توافق زیادی با یکدیگر دارند و مدیریت خوبی درزمینهی وقت و مسائل مالی خودشان اعمال میکنند. از سویی دیگر ناسازگاری زناشویی به معنای نارضایتی عدم احساس خوشبختی عدم توافق در تصمیمگیریها است. در واقع مشکل ناسازگاری زناشویی بیش از هر مقوله دیگری سبب ارجاع برای دریافت خدمات بهداشتی و روانی پژوهش 4 مصطفی لوپر پوردن و همکاران میشود )طاهری راد.)7933 بر )070( سازگاری زناشویی بهتر با فعالیت کمتر بیماری همراه سازگاری زناشویی و بیماریها روی بیماران رابطه است. نشان داد که بین ادراکشده اهمیت حضور بیماران به همراه همسرشان را در مداخالت درمانی برای متخصصان آشکار میسازد. سازگاری زناشویی میتواند بهطور کامل بر کیفیت زندگی زناشویی تأثیر بگذارد و تحقیقات انجامشده تأثیر آنرا بر انواع نتایج گسترههای بالینی مانند بهداشت روانی بهداشت جسمانی رضایتمندی از شغل و حتی طول عمر تأیید 793 عباسی نمودهاند )تیم و کایلی 07 ساندبرگ و همکاران به نقل از علی اکبری دهکردی حیدری نسب و کیقبادی 077.)7930 بررسی تحقیقات وجود ارتباط بین ویژگیهای دموگرافیک شامل سن نژاد درآمد. marital adjustment. Sinha & Mukergee. Greef & Bruyne. Mustafa, Loper, Purden. Timm & Keiley. Sandberg

5 03 رویش روان شناسی سال پنجم شماره 4 شماره پیاپی 7 زمستان 793 تحصیالت دادهاند.)7939 مدتزمان ازدواج و میزان مذهبی بودن را با سازگاری زناشویی نشان 7 )نوکس و اسکات 0 به نقل از حیرت فاتحیزاده احمدی و همکاران وجود افتوخیزهای رضایت و سازگاری زناشویی و کاهش آن در خانواده نشان از وجود مشکالت درون سیستم خانواده است. از اینرو رضایت و سازگاری زناشویی بهعنوان یکی از ابعاد مهم زندگی زناشویی همواره مورد توجه مشاوران و روانشناسان است و سعی میکنند با ارائهی رویکردها چارچوبها و مدل نظری و استفاده از آنها مسائل درون خانواده را مفهومسازی کنند و از مشکالت موجود درون سیستم خانواده بکاهند این رویکردها به طور کلی به مداخله درکنش و واکنشها مهارتها باورها و عوامل زمینهای در فرد و خانواده دست میزنند مداخله میکنند. فرآیندهای خانواده عبارتنداز مجموعهای و بهطورکلی در فرایندهای خانواده 0 از کنشها که هر خانواده برای انطباق و سازگاری با شرایط جدید از آنها استفاده میکند )سامانی 793( و شامل مواردی نظیر مهارتها و به تصمیمگیری و حل مسئله انسجام خانواده و 4 9 سبکهای ارتباطی راهبردهای مقابله مهارت در جهتگیری مذهبی )سامانی است 077 به نقل از زرگر محمدی بهرامآبادی و بساک نژاد 7937(. به سخن دیگر فرایندهای خانواده کنشهای سازماندهندهای هستند که شرایط را برای برخورد خانواده با شرایط و موقعیتهای عاطفی شناختی و اجتماعی مختلف فراهم میکند. یا بیاندیگر فرایند خانواده شامل همهی کارکردهای تنظیمی است که بهوسیلهی اعضای خانواده در طی زندگی برای مدیریت رخدادهای زندگی به کار میرود. این کارکردها فرایندهای کلیدی میباشند که فرد و خانواده را قادر میسازند به طور مؤثری. Knox & Schacht. functions. communication skills and style. coping strategies. problem solving and decision making. family solidarity. religious orientation

6 07 پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله با بحرانهای جدید مقابله کنند )والش.)07 در همین راستا به نقل از سامانی و صادق زاده در بررسی تأثیرات عوامل فرایندی در کیفیت خانواده محیالدینی صادقی چراغی و زارع )7930( به این نتیجه رسیدند که این عوامل در بین خانوادههای افراد معتاد و غیر معتاد تفاوت معناداری دارند و در صورت ارتقای خانواده فرایند کیفیت از طریق برنامههای آموزش خانواده میتوان ارتقای سطح کیفیت خانوادهها و همچنین مقدمات کنترل و پیشگیری گرایش افراد به سمت مواد مخدر را مهیا کرد. همچنین پژوهشهای دیگری رابطه معناداری بین آموزش و ارتباط عوامل فرایندی خانواده با نیمرخ مشکالت خانوادههای با کودک 0 بیشفعال )جهانی 7937( ابعاد سازگاری و خودکارآمدی )رضایی 7937( کیفیت زندگی خانواده دارای کودکان عقبمانده ذهنی )اسدمنش 793( طرحوارههای شناختی و شیوههای حل تعارض با والدین )جاللی سروقد و سامانی 7937( و افسردگی اضطراب استرس و امید به زندگی )کمرزرین ناصری سبحانی خالدیان و همکاران 079 خالدیان مالکی خدایی و همکاران 079( را تأیید کردهاند. در رابطه بین تصمیمگیری و حل مسأله به عنوان یکی از مؤلفههای فرایندهای خانواده نتایج پژوهش قلیلی احمدی و فاتحیزاده )793( و شکوهی یکتا و پرند )793( نشان داده است که افزایش مهارت حل مسئله باعث کاهش مشکالت زناشویی و خانوادگی میشود. مدرسی زاهدیان و هاشمی محمدآباد )7939( در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که کیفیت عشق و تعهد عاطفی بین زن و شوهر به عنوان مصداقهای انسجام خانواده عامل ناسازگاری و گرایش به خیانت زناشویی است. پژوهشهایی که به بررسی رابطه مهارتهای مقابلهای در زوجین پرداختهاند اثربخشی آنرا در بهبود کیفیت زندگی و رضایت زناشویی تأیید کردهاند )بردیاوزونی دوجی دادخواه خدابخشی کوالیی و دولتشاهی 793(. در رابطه بین مهارتهای ارتباطی و سازگاری زناشویی در یک مطالعه طولی. Walsh. hyperactive

7 ( 00 رویش روان شناسی سال پنجم شماره 4 شماره پیاپی 7 زمستان 793 سهساله مارکمن استانلی 7 و استوراسلی )7333( دریافتند که مهارتهای ارتباطی مثل گوش کردن فعال و صحبت کردن میتوانند مؤلفههای پیشبینی کننده خوبی برای رضایت زناشویی باشند. همچنین آنها بیان کردهاند مهارتهای ارتباطی ضعیف و حل مسئله ناکارآمد و نداشتن رضایت در تعاملها میتواند پیشبینی کننده مشکالت ارتباطی در سالهای پس از ازدواج باشند )به نقل از ابراهیمی و جان بزرگی 793(. در زمینه رابطه بین باورهای مذهبی به عنوان یکی از مؤلفههای فرایند خانواده با کیفیت و رضایت از زندگی زناشویی گروهی از محققین در پژوهش خود این رابطه را تأیید کردهاند )صفورائی 793 و منجزی شفیعآبادی و سودانی 7937(. براساس آمارهای گزارششده ثبتاحوال روندطالق روبه افزایش است به اینصورت که هر 9 دقیقه و 4 ثانیه یک طالق در کشور ثبت میشود. مقایسه آماری ازدواج و طالق در سال 39 نشان میدهد که به طور میانگین در این سال از هر پنج ازدواج یک مورد به طالق ختم شده است و نرخ طالق در استان البرز افزایش بسیار چشمگیری داشته است به طوری که در مقابل هر سه ازدواج یک طالق به ثبت رسیده است )جام جم 7939 است. و این آمار دلیلی بر جلوگیری و مقابله با این بحران اجتماعی افزایش طالق نشان از عدم سازگاری بین زوجین )رسولی و سلطانی است گردفرامرز 7937(. از اینرو شناسایی عوامل مؤثر دخیل در افزایش سازگاری و حل تعارض و مشکالت بین زوجین بهمنظور غنیتر کردن زندگی زناشویی و تالش در جهت کاهش طالق با هر ایدئولوژی و هر مکتبی در درجه اول اهمیت قرار دارد )طهرانی حیدری و جعفری 7930( و معلمان بهعنوان افرادی آگاه و نسبتا آشنا با امر پژوهش و تحقیق افرادی مناسب در شناسایی درست این عوامل هستند. ازاینرو با توجه به افزایش روزافزون طالق در شهرکرج و کمبود پژوهشهای بومی پژوهش حاضر پیشبینی سازگاری زناشویی براساس هدف تصمیمگیری و حل مسأله. Markman & Stanly & Storaasli

8 03 پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله مهارت های ارتباطی انسجام خانواده مهارتهای مقابله و باورهای مذهبی فرایندی خانواده( در معلمان متأهل مقطع ابتدایی شهرکرج بود. )عوامل روش روش تحقیق حاضر توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه معلمان مرد و زن متأهل مقطع ابتدایی شهرکرج و مشغول به تدریس در سال تحصیلی بودند. در مطالعه حاضر شیوهی نمونهگیری تصادفی خوشهای به کار گرفته شده است. بدینصورت که از بین 4 ناحیه آموزشوپرورش شهرکرج از معلمان ناحیه چهارم 7 براساس جدول کرجسی و مورگان )73( 93 نفر بهعنوان نمونه بهصورت تصادفی انتخاب شدند و به ابزارهای پژوهش پاسخ دادند. روش اجرا و تحلیل دادهها به این صورت بود که پس از انتخاب و تأی دی موضوع و کسب مجوزهای الزم و همچنین مشخص کردن تعداد نمونه اطالعات الزم و محرمانه بودن پژوهش به نمونههای مورد مطالعه تبیین گردید و ابزارهای پژوهش به نمونههای پژوهش داده شد و پس از جمعآوری آنها دادهها توسط نرمافزار SPSS- 8 تحلیل شدند. ابزار سنجش مقیاس سازگاری 73 این مقیاس 0 دوتایی (DAS) : مقیاس رضایت زناشویی 90 ماده دارد که در سال 9 توسط اسپنیر بهمنظور سنجش میزان سازگاری و رضایت زناشویی تهیه شد. رضایت بعد چهار دونفری همبستگی دونفری توافق ابراز و دونفری محبت را میسنجد. مقیاس سازگاری زناشویی سه نوع مقیاس متفاوت رتبهبندی به دست میدهد. نمره کل مجموع تمام سواالت بین صفر تا 77 است. این مقیاس با آلفای کرونباخ /3 از همسانی درونی قابلتوجهی برخوردار است )ثنایی عالقه بند فالحتی و هومن 793(. مالزاده )7937( ضریپ پایایی مقیاس را با روش بازآزمایی. Krejcie & morgan. Dyadic adjustment scale. Spanier

9 03 رویش روان شناسی سال پنجم شماره 4 شماره پیاپی 7 زمستان 793 /3 و با روش آلفای کرونباخ /33 و میزان روایی همزمان آن با پرسشنامه سازگاری زناشویی الک- 7 واالس برابر /3 گزارش نمود. همچنین در پژوهش حاضر با استفاده از روش آلفای کرونباخ ضریب پایایی مقیاس /3 به دست آمد. مقیاس خودگزارشی 0 فرایندخانواده :)SFPS( این مقیاس توسط سامانی )793( بر پایهی الگوی نظری فرایند و محتوای خانواده ساخته شد و دارای 49 سؤال مدرج پنج نمرهای )کامال موافقم= تا کامال مخالفم= 7 ( است که پنج حیطهی 7- تصمیمگیری و حلمسأله 0- مهارت مقابله 9- انسجام و احترام متقابل 4- مهارت ارتباطی و - باورهای مذهبی را دربر میگیرد. بهمنظور تعیین پایایی مقیاس فرایندخانواده سامانی )793( روش محاسبهی آلفای کرونباخ را به کار برد. ضریب آلفا به ترتیب برای عامل تصمیمگیری و حلمسأله مهارت مقابله انسجام و احترام مهارت ارتباطی و باورهای مذهبی برابر با /3 /3 / /33 /3 گزارششده است و در این پژوهش به ترتیب برابر با /7 /33 /39 /34 و /33 به دست آمد. روایی این مقیاس نیز در دو مطالعه با استفاده از روش تحلیل عاملی توسط سامانی )793 03( مورد ارزیابی قرارگرفته است. نتایج این دو مطالعه حاکی از کفایت روانسنجی این مقیاس است. یافتهها در بخش توصیفی تعداد نمونه متشکل از 09 زن و 703 مرد و درمجموع 93 نفر است که بیشتر افراد نمونه را ازلحاظ مدرک کارشناسی )9/4 %( مدت ازدواج از 79 تا 73 سال )0/ %( و داشتن دو فرزند )4/4 %( تشکیل دادند... Lock-Wallace Marital Adjustment Scale. Self-report Family Process Scale

10 03 پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله جدول شاخصهای آماری متغیرهای پژوهش و ضرایب همبستگی مؤلفههای فرایند خانواده و سازگاری زناشویی سازگاری زناشویی حداک ثر حداقل انحراف استاندارد میانگین متغیرها / 703/9 سازگاری زناشویی / 07 / 93/7 تصمیمگیری و حلمسأله / 0 3/9 4/04 مهارتهای مقابله / 4 70 / 4/43 انسجام خانواده / /34 73/37 مهارتهای ارتباطی /9 9 /9 09/ باورهای مذهبی P> /7 ]7[ در جدول 7 اطالعات توصیفی از جمله میانگین انحراف استاندارد حداقل و حداکثر همبستگی بین مؤلفههای فرایندخانواده و نمرههای هر خرده مقیاس و همچنین تصمیمگیری و همبستگی بین مؤلفههای سازگاری زناشویی مشاهده میشود. حلمسأله مهارت مقابله انسجام خانواده مهارت ارتباطی و باورهای مذهبی با سازگاری زناشویی به ترتیب برابر با /0 / / / و /9 است که همهی این روابط در سطح <P /7 معنادار هستند.

11 سازگاری زناشویی 02 رویش روان شناسی سال پنجم شماره 4 شماره پیاپی 7 زمستان 793 جدول 0 خالصه نتایج رگرسیون پیشبینی سازگاری زناشویی از طریق مؤلفههای فرایند [2] خانواده sig T β B sig F R 2 R متغیر پیشبین متغیر مالک /0 / /0 /9 /7 9 / 4 /00 0 /7 0 /0 /0 /7 /70 /3 7/9 /4 /9 /9 /47 4 /43 / انسجام خانواده مهارتهای ارتباطی مهارتهای مقابله تصمیمگیر ی و حلمسأله جدول 0 خالصه نتایج رگرسیون پیشبینی سازگاری زناشویی از طریق مؤلفههای فرایند خانواده را نشان میدهد. در گام آخر مؤلفههای انسجام خانواده مهارتهای ارتباطی تصمیمگیری و حلمسأله و مهارتهای مقابله برحسب باالترین میزان همبستگی با سازگاری زناشویی به ترتیب وارد معادله رگرسیون شدهاند که میزان همبستگی کلی آنها با سازگاری زناشویی / است. به غیر از مؤلفهی باورهای مذهبی که اثر معناداری در معادله رگرسیونی نداشت و از معادله رگرسیونی حذف شده است سایر مؤلفهها 43 درصد از واریانس سازگاری زناشویی را تبیین میکنند و براساس نتایج جدول این میزان پیشبینی معنادار است )/7>P 4/47=F(. همچنین نتایج جدول نشان میدهد که با افزایش یک انحراف استاندارد در مؤلفههای انسجام خانواده مهارتهای ارتباطی تصمیمگیری و حلمسأله و مهارتهای مقابله متغیر سازگاری زناشویی براساس آنها به ترتیب /7 /0 /0 و /70 انحراف

12 02 پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله استاندارد افزایش پیدا میکند. قویترین پیشبینی کننده سازگاری زناشویی در بین مؤلفههای فرایند خانواده مهارت های ارتباطی بوده است )/0 =β 4/=T(. بحث و نتیجهگیری هدف از پژوهش پیشبینی حاضر سازگاری زناشویی براساس و تصمیمگیری حلمسأله انسجام خانواده راهبردهای مقابله مهارتهای ارتباطی و باورهای مذهبی )عوامل فرایندی خانواده( بود. نتایج نشان داد که عوامل فرایندی خانواده با سازگاری زناشویی رابطه معناداری دارند. نتایج رگرسیون نشان داد که به غیر از باورهای مذهبی سایر عوامل فرایندی خانواده از قبیل تصمیمگیری و حلمسأله مهارتهای مقابله مهارتهای ارتباطی و انسجام خانواده توانایی پیشبینی سازگاری زناشویی را دارند که بر این اساس فرضیه پژوهش تأیید میشود. در رابطه بین سازگاری زناشویی با عوامل فرایندی خانواده در پژوهشهای بهعملآمده در بررسی مؤلفههای فرایندخانواده تحقیقات چنگ )07( هارپر اسچالچ و ساندبرگ )0(, نف و کارنی )04( 4 استوری و برادبوری )04( و رندال و بودمان )03( به رابطه معناداری بین مهارتهای مقابله و رضایت و سازگاری زناشویی دست یافتهاند. میشل )7337( در پژوهش خود به رابطه معناداری بین احترام متقابل و سازگاری و رضایتمندی رسید. در زمینه رابطهی بین انسجام و سازگاری زناشویی زوجها نتایج تحقیقات جمشیدی حقیقت رزمی و سامانی )793( باباپور خیرالدین و بهاورنیا )7937( و پژوهش لطفی نیا محب و پیشروکالنکش )7933( نشان از اثر مثبت انسجام خانواده در ابعاد مربوط به زندگی را نشان میدهند. مارکویسکی و گرینوود )7334( به نقل از مالزاده. Cheng. Harper & Schaalje & Sandberg. Neff & Karney. Story & Bradbury. Randall & Bodenmann. Michel. Markowski & Grenwod

13 02 رویش روان شناسی سال پنجم شماره 4 شماره پیاپی 7 زمستان 793 )790( معتقد هستند همسرانی که از سازگاری زناشویی باالتری برخوردارند عزتنفسی بیشتر دارند و در روابط اجتماعی سازگارترند و سازگاری زناشویی نتیجه فرایند زناشویی و شامل عواملی چون ابرازمحبت و عشق همسران احترام متقابل روابط جنسی تشابه نگرش چگونگی ارتباط و حلمسأله است. ازاینرو انسجام بین زن و شوهر میتواند موجب افزایش سازگاری زوجین شود. باال بودن انسجام در خانواده به معنی این است که تعهد همدلی و پیوند عاطفی بین اعضا باال است و اینکه اعضا نسبت به ارزشها و عالیق یکدیگر حساس هستند و به آنها اهمیت میدهند )زارع و سامانی 793(. به نقل از دانش و حیدریان )793( پژوهشهای 0 7 موریس )0( کب دراویل و برادبوری )07( علیایی زند )79( و وکیلی )79( نشان میدهد که هراندازه میزان احترام و احساس پیوند عاطفی بین زن و شوهر باال باشد سازگاری و رضایت زوجین هم باال است. مدرسی زاهدیان و هاشمی محمدآباد )7939( در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که کیفیت عشق و تعهد عاطفی بین زن و شوهر عامل ناسازگاری محسوب میشود. وقتی زوجین به همدیگر تعهد داشته باشند و احساس کنند که با همدیگر صمیمی هستند و احساس نزدیکی و داشتن تکیهگاه امن و محکمی کنند باعث میشود در برابر مسائل و مشکالت زناشویی شانه خالی نکنند و خود را متعهد به حل مشکالت بینفردی بدانند و درنتیجه به همدیگر کمک میکنند تا مشکالت را بهخوبی حل کنند. ابراهیمی و جان بزرگی )793( در پژوهش خود رابطه معنادار بین مهارتهای ارتباطی و رضایت و سازگاری زناشویی را تأیید میکنند. در بررسی رابطه مهارتهای تصمیمگیری و حلمسأله پژوهش احمدی )7930( تأی دی ی بر رابطه معنادار این متغیر با سازگاری زوجها است. در تبیین یافتههای پژوهش میتوان ذکر که عوامل فرایندی خانواده بهعنوان مهارتها منابع وقایع شرایط و تعامالت زندگی زوجها را در طی سازگاری به جلو حرکت میدهد که موجب ارتباط مناسب سطوح باالی شادکامی زوجها یکپارچگی و سطحی. Morrison. Cobb, Dravil & Bradbury

14 33 پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله باالی رضایت مقطعی.)7933 از از زمان روابط میشوند است و موجب و زن برونسازی )حسینی نسب بدری گرگری انسجام و پیوند عاطفی شیوه تصمیمگیری تعادل اعضای خانواده منجر میشود 0 7 )اولسون.)793 هر در یکدیگر با شوهر قائمیان اسکویی آیسان عالیق و واکنشها در اصل به به نقل از سیف و اسالمی درواقع عوامل فرایندی خانواده بهعنوان مهارتها و واکنشهای اعضا در برخورد با مسائل و ابعاد گوناگون زندگی است که اعمال مناسب این عوامل میتواند به حل مشکل در ارتباط با تعامالت روزمره زندگی کمک کند و زمانی که همسران حس همبستگی و باهم بودن بیشتری کنند ارزشیابی آنها از رابطه مثبتتر میشود و تعامالت بهتری در روابط زناشویی خودشان ایجاد میشود که به سازگاری و رضایت میان آنها منجر میشود )طهرانی حیدری و جعفری 7930(. در زمینه عدم معنادار نبودن باورهای مذهبی در پیشبینی سازگاری زناشویی پژوهشهای بنی اسدی )79( و نیکویی )7939( نبود رابطه بین نگرشهای مذهبی و سازگاری زناشویی را اثبات کردهاند پس شاید بتوان گفت که باورهای مذهبی کمتر از دیگر مؤلفهها به سازگاری زناشویی منجر میشود زیرا در سازگاری زناشویی رضایت از زندگی شادمانی و ارتباط مثبت با دیگران باید وجود داشته باشد درحالیکه باورهای مذهبی در زندگی فردی نقش مؤثرتری دارد و درزمینهی روابط بینفردی کمرنگ است )درویزه و کهکی )793 همچنین میتوان به عواملی نظیر جنسیت سن شرکتکنندگان شغل سطح تحصیالت و فرهنگ افراد نمونه اشاره کرد که تقریبا از انواع قومیتها بودند. با توجه به یافتههای پژوهش روشن است که عوامل فرایندی خانواده در سازگاری زناشویی زوجها نقش بسیار تأثیرگذاری دارد و میتوان نتیجه گرفت که عوامل فرایندی خانواده توان پیشبینی سازگاری زناشویی رادارند. آموزشپذیر بودن عوامل فرایندی خانواده پیشنهاد میشود با ازاینرو با با توجه به آموزش خانوادهها در. Olson

15 33 رویش روان شناسی سال پنجم شماره 4 شماره پیاپی 7 زمستان 793 مورد این عوامل میتوان گامی ارزشمند در کاهش مشکالت خانوادهها و به طبع آن افزایش کیفیت زندگی آنان برداشت. این پژوهش همچنین میتواند کمککننده روانشناسان و مشاوران خانواده باشد تا آنان را در فهم مشکالت خانوادهها و حل مسائل آنان یاری دهد. این پژوهش چون سایر پژوهشها دارای محدودیت و مشکالتی است از آنجایی که این پژوهش بر روی معلمان ناحیه چهارم شهرکرج انجامگرفته است و سوگیریهایی که در پاسخ به پرسشنامه داشتهاند باید در تعمیم نتایج احتیاط الزم را به عمل آورد. پس در پژوهشی بهتر این تحقیق میتواند بر روی سطح گستردهتری از جوامع آماری گوناگون انجام شود. همچنین ازآنجاییکه در این پژوهش از طرح مقطعی استفادهشده است و به عنوان یکی از محدودیتهای پژوهش محسوب میشود استفاده از طرحهای طولی و بلندمدت جهت بررسی صحت تأثیر متغیرهای پیشبین بر متغیر مالک پیشنهاد میگردد. منابع ابراهیمی ا. و جان بزرگی م. )793(. رابطه مهارتهای ارتباطی و رضایت زناشویی. مجله روانشناسی و دین 7)0(, احمدی خ. )7930(. عوامل مؤثر بر سازگاری زناشویی و مقایسه اثربخشی دو روش مداخلهای متغیر سبک زندگی و حلمسأله در زوجین دارای ناسازگاری زناشویی. پایاننامه دکتری دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی عالمه طباطبایی تهران. اسدمنش م. )793(. بررسی اثربخشی آموزش خانواده سیستمی بر مدل فرایندومحتوا بر نیمرخ روانشناختی خانوادههای دارای کودک عقبمانده ذهنی. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسالمی واحد مرودشت. باباپور خیرالدین ج. و بهاورنیا ا. )7937(. مقایسه انسجام و انعطافپذیری خانوادههای دارای عضو بیمار مبتالبه ایدز با خانوادههای جمعیت عمومی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و رواندرمانی )77(9.93- بردی اوزونی دوجی ر. دادخواه ا. خدابخشی کوالیی آ. و دولتشاهی ب. )7937(.

16 37 پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله بنی اثربخشی آموزش گروهی برنامه افزایش مهارتهای مقابله زوجها بر کیفیت ارتباط زوجهای ناسازگار. مجله علوم رفتاری )7( 0-9. اسدی ح. )79(. بررسی و مقایسه عوامل مؤثر اجتماعی فردی و شخصیتی زوجهای ناسازگار در شهر کرمان. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس تهران. ثنایی ب. عالقه بند س. فالحتی ش. و هومن ع. )793(. مقیاسهای سنجش خانواده و ازدواج. تهران: بعثت. جام جم )7939(. اعالم تازهترین آمار ازدواج و طالق. شماره 93 صفحه 7. جمشیدی ب. رزمی م. ر. حقیقت ش. و سامانی س. )793(. رابطه انسجام و انعطافپذیری خانواده با ابعاد کمالگرایی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران )0( حسینی نسب د. بدری ر. و قائمیان اسکویی آ. )7933(. رابطه ویژگیهای شخصیتی و سبکهای حل تعارض بینفردی با سازگاری زناشویی دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد اسالمی واحد تبریز. فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی 0)33( حیرت ع. فاتحی زاده م. احمدی ا. اعتمادی ع. و بهرامی ف. )7939(. نقش ابعاد سبک زندگی زوجی در پیشبینی سازگاری زناشویی. فصلنامه زن و جامعه )0( 73- جاللی ای. سروقد س. و سامانی س. )7937(. نقش واسطهای روانبنههای شناختی در ارتباط با فرایند و محتوای خانواده و شیوههای مقابله با تعارض. فصلنامه روانشناسی تحولی: روان شناسان ایرانی 3)99( جهانی س. )7937(. تاثیر آموزش خانواده بر اساس مدل فرایند - محتوا بر نیم رخ شناختی خانواده های دارای کودک بیش فعال. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسالمی واحد مرودشت. دانش ع. و حیدریان م. )793(. رابطه عالقه و احترام متقابل با رضایت زناشویی همسران در شهرستان قم. مجله تازهها و پژوهشهای مشاوره )73( 3-. درویزه ز. و کهکی ف. )793(. بررسی رابطه سازگاری زناشویی و به زیستی روانی. مجله مطالعات زنان )7(, رضایی م. )7937(. مقایسه ابعاد سازگاری و خودکارآمدی دانش آموزان در گونههای مختلف

17 30 رویش روان شناسی سال پنجم شماره 4 شماره پیاپی 7 زمستان 793 خانواده براساس مدل فرایندومحتوای خانواده. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسالمی واحد مرودشت. زارع م. و سامانی س. )793(. بررسی نقش انعطافپذیری و انسجام خانواده در هدفگرایی فرزندان. فصلنامه خانواده پژوهی 4)79( 7-9. زرگر ی. محمدی بهرامآبادی ر. و بساک نژاد س. )7937(. بررسی فرایندهای خانواده بهعنوان پیشبین مشکالت رفتاری در دانش آموزان پایه دوم دبیرستانهای شهر یاسوج. مجله روانشناسی مدرسه 7)0( -79. رسولی ر. و سلطانی گردفرامرز س. )7937(. مقایسه و بررسی رابطه جهتگیری مذهبی و عمل به باورهای دینی با سازگاری زناشویی در طالب و دانشجویان. فصلنامه خانواده پژوهی 3)4( سامانی س. )793(. تهیه و طراحی مقیاس فرایندهای خانوادگی برای خانوادههای ایرانی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران 74)0( سامانی س. و صادق زاده م. )793(. بررسی خود-گسستگی در نوجوانان براساس مدل فرایند و محتوای خانواده. فصلنامه مطالعات تربیتی و روانشناسی سیف س. و اسالمی م. )793(. نقش باورهای ارتباطی در کارکردخانواده و سازگاری زناشویی. مجله اندیشههای نوین تربیتی 4)7( شکوهی یکتا م. و پرند ا. )793(. آموزش روش حل مسأله به مادران و تأثیر آن بر رولبط خانوادگی. فصلنامه خانواده پژوهی 4)79( -7. صفورائی م. م. )793(. نقش اعتقادات بینشها و باورهای دینی در کارآمدی خانواده. مجله معرفت )79( 0.9- طاهری راد م. )7933(. بررسی تأثیر آموزش غنیسازی ارتباط بر سازگاری زناشویی زوجها. پایاننامه کارشناسی ارشدمشاوره خانواده دانشگاه خوارزمی تهران. طهرانی ا. حیدری ح. و جعفری ا. )7930(. اثربخشی آموزش گروهی با رویکرد چندوجهی الزاروس در افزایش ابعاد سازگاری زناشویی زنان. مجله علوم رفتاری )7( علیاکبری دهکردی م. حیدری نسب ل. و کیقبادی ش. )7930(. رابطه عملکرد جنسی با

18 33 پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله سازگاری زناشویی در زنان متأهل. دوفصلنامه روانشناسی بالینی و شخصیت دانشور رفتار 0)3( قلیلی ز. احمدی ا. و فاتحی زاده م. )793(. اثربخشی آموزش شیوه حل مسئله بر کاهش تعارضات زناشویی. فصلنامه روانشناسی کاربردی )9( لطفینیا ح. محب ن. و پیشرو کالنکش ت. )7933(. بررسی الگوی مصرف مواد و ارتباط آن با کارکرد خانواده در مراجعین مراکز ترک اعتیاد شهر تبریز. فصلنامه زن و مطالعات خانواده 0)( محیالدینی ح. صادقی ز. چراغی س. و زارع ر. )7930(. اثربخشی گروهدرمانی شناختی رفتاری بر بهبود فرایندخانواده در خانوادههای افراد معتاد. مجله روشها و مدلهای روانشناختی )70(9.7-3 مدرسی ف. زاهدیان ح. و هاشمی محمدآباد ن. )7939(. میزان سازگاری زناشویی و کیفیت عشق در متقاضیان طالق دارای سابقه خیانت زناشویی و فاقد سابقه خیانت زناشویی. مجله ارمغان دانش علوم پزشکی یاسوج 73)7( معین ل. غیاثی پ. و مسموعی ر. )793(. رابطه سخت رویی روانشناختی با سازگاری زناشویی. فصلنامه جامعهشناسی زنان 0)4( مالزاده ج. )7937(. رابطه سازگاری زناشویی با عوامل شخصیت و سبکهای مقابلهای در فرزندان شاهد. پایاننامه دکتری روانشناسی دانشگاه تربیت مدرس تهران. مالزاده ج. )790(. بررسی ویژگیهای شخصیتی در رابطه با عوامل تنیدگیزای زناشویی در زوجهای در حال طالق و سازگار. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه تربیت مدرس تهران. منجزی ف. شفیعآبادی ع. و سودانی م. )7937(. بررسی اثر ارتباط اسالمی و نگرشهای مذهبی بر بهبود رضایت زناشویی. مجله تحقیقات علوم رفتاری )7( نجاریان پور س. فاتحی زاده م. و عابدی م. ر. )793(. بررسی تأثیر شناخت درمانی معنوی بر سازگاری زناشویی زوجین شهر اصفهان. فصلنامه فرهنگ مشاوره و رواندرمانی.37 7 )(0 نیکویی م. )7939(. بررسی رابطه بین دینداری با رضایتمندی زناشویی در بین زوجهای شهر تهران. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا تهران. Cheng, C. C. (200). A study of inter-cultural marital conflict and

19 33 رویش روان شناسی سال پنجم شماره 4 شماره پیاپی 7 زمستان 793 satisfaction in Taiwan. International Journal of Intercultural Relations, 34 (4), Greef, A., & bruyne, T. (2000). Conflict management style and marital satisfaction. Journal of Sex and Marital Therapy, 26(3), Harper, J. M., Schaalje, B. G., & Sandberg, J. G. (2000). Daily hassles, intimacy, and marital quality in later life marriages. American Journal of Family Therapy, 28, -8. Kamarzarrin, H., Naseri, E., Sobhani Khaledian, M., Shoshtari, M., & Hasanvand, B. (203). Investigating the relationship between family content and process model and depression, anxiety and stress among undergraduate students. World of Sciences Journal, (), Khaledian, M., Maleki, H., Khodaei, S., Talebian, S., & Asadi, M. (203). Investigating the Relationship between Family Content and Process Model with Emotional Intelligence, Life Expectancy and Depression, Anxiety and Stress among Undergraduate Students. Journal of Social Science Research, (7), Michel, a. (99). Mutual Respect and marital satisfaction. Journal of Marriage and the Family, 32(), Mustafa, S.J., Loper, K., Purden, M., Zelkowitz, P., & Baron, M. (202). Better Marital Adjustment is Associated with Lower Disease Activity in Early Inflammatory Arthritis. Turkish Journal of Medical Sciences, 42(6), Neff, L. A., & Karney, B. R. (2004). How does context affect intimate relationships? Linking external stress and cognitive processes within marriage. Personality and Social Psychology Bulletin, 30, Randall, A. K., & Bodenmann, G. (2009). The role of stress on close relationship and marital satisfaction. Clinical Psychology Review, 29, Samani, S. (2008). Validity and reliability of the family process and content scales. Paper presented in the XXIX international Congress of Psychology, Berlin, Germany, July Samani, S., & Sadeghzadeh, M. (200). Reliability and validity of the self-report family content scale. Psychological Reports, 06, Sinha, SP., & Mukergee, N. (200). Marital Adjustment and Personal

20 33 پیشبینی سازگاری زناشویی براساس تصمیمگیری و حلمسأله Space Orientation. Journal of Social Psychology, 30 (5), Story, L. B., & Bradbury, T. N. (2004). Understanding marriage and stress: Essential questions and challenges. Clinical Psychology Review, 23, Trudel, G., & Goldfarb, MR. (200). Marital a sexual functioning and dysfunctioning, depression and anxiety. Sexologies, 9,